Na acht jaar stilstand komt Nederland eindelijk weer in beweging. In 2004 kwam
het kabinet Balkenende II met de laatste echte hervorming, toen de
VUT-regeling voor vroegpensioen werd gesaneerd. Daarna volgden drie
conservatieve kabinetten. Balkenende III, en IV en Rutte I kozen voor
stilstand en tegen verandering.
Maar als de tekenen niet bedriegen, gaat het tweede kabinet Rutte, van start
met een echte hervormingsagenda. Dat blijkt uit het regeerakkoord dat
maandagmiddag werd gepresenteerd.
Hervormingen ruilen
Mark Rutte en Diederik Samsom lijken er in geslaagd om hervormingen uit te
ruilen, in plaats van breekpunten op te werpen. Een knappe prestatie die
doet terugdenken aan de formatie van Paars I in 1994, toen Wim Kok en Frits
Bolkenstein elkaar ook de eigen hervormingsagenda gunden.
In de Paarse jaren ging het om flexibele arbeid, lastenverlichting en
anti-kartelbeleid. De komende vier jaar zijn het de huizenmarkt, de zorg en
de arbeidsmarkt die aandacht krijgen.
De VVD krijgt in deze nieuwe ‘paarse uitruil’ begrotingsdiscipline, een lager
toptarief voor de inkomstenbelasting, snellere verhoging van de
AOW-leeftijd., sanering van de Wajong (arbeidsongeschiktheid), verkorting
van de WW-duur en een forse bezuiniging op de AWBZ voor langdurige
verpleegzorg.
De PvdA krijgt de inkomensafhankelijke zorgpremie (een oude wens van de
sociaal-democraten), een lagere hypotheekrenteaftrek voor rijkere
huiseigenaren, minder subsidie op pensioensparen en andere nivellerende
maatregelen.
Ontslagrecht
Alleen het ontslagrecht wordt nauwelijks hervormd. De ontslagroute via de
kantonrechter wordt gesloten. Voor ontslag, zowel collectief als
individueel, moeten werkgevers voortaan naar het UWV. Die zal voortaan een
'transitiebudget' aanbieden aan de voormalige werknemer, betaald door de
werkgever.
In het Lente-Akkoord van afgelopen mei werd dat gecompenseerd door de toets
vooraf bij ontslag te schrappen. Maar die maatregel gaat niet door, zo
blijkt uit het Regeerakkoord. De preventieve toets blijft, zoals de PvdA
wenste. Bovendien kan een ontslagen werknemer nog altijd naar de rechter
stappen en een hogere ontslagvergoeding eisen. Het Centraal Planbureau
vraagt zich in het rapport over Regeerakkoord dan ook af of het hier niet
gaat om een “per saldo aanscherping van het ontslagrecht”.
Maar buiten het ontslagrecht gaat Rutte II, behalve bezuinigen, duidelijk
hervormen. Achterstallig onderhoud aan de economie wordt eindelijk
aangepakt.
Lagere groei
Wat doet dat met de economie? Volgens het CPB bezuinigt de coalitie de
economie niet kapot. Rutte II heeft een forse bezuiniging van bijna 16
miljard euro ingeboekt. Maar dat kost Nederland niet meer dan 0,2
procentpunt economische groei per jaar tussen 2013 en 2017. Dat valt
alleszins mee.
De consumptie valt 0,3 procent per jaar lager uit. De werkgelegenheid leidt
een verlies van 0,2 procent in arbeidsjaren. Allemaal jammer, maar gegeven
de bezuinigingen niet te vermijden.
Ook de inperking van de hypotheekrenteaftrek voor bestaande gevallen, leidt
niet tot grote ongelukken. Het CPB verwacht dat door die maatregel de
huizenprijzen 2,6 procent extra dalen. Vergeleken met het huidige tempo van
prijsdalingen (ongeveer 8 procent op jaarbasis) is dat gering.
Onhandige maatregelen
Toch staan er ook een paar onhandige maatregelen in het akkoord. Zo willen
Samsom en Rutte een verplicht quotum voor arbeidsgehandicapte werknemers
invoeren voor middelgrote en grote bedrijven. “Op straffe van een boete”,
schrijven ze daarbij. Dat is een wel erg botte manier om
arbeidsgehandicapten aan het werk te helpen. Vooral gezien het feit dat de
overheid de zichzelf opgelegde quota ook niet haalt.
Een andere vreemde zin uit het regeerakkoord is deze: “Om meer evenwicht te
bereiken zullen de ondernemersfaciliteiten waaraan het urencriterium is
verbonden per 2015 met 0,5 mld. worden versoberd en/of afgeschaft.” Het is
onbegrijpelijk geformuleerd, maar het lijkt erop dat de zzp'er een deel van
de zelfstandigenaftrek kwijtraakt. Dat was een wens van de PvdA.
Lees ook:
Meer artikelen van Mathijs Bouman
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl